215 trylionów powodów, by nauczyć się asertywności – nazywanej najważniejszą kompetencją komunikacyjną

Pewnie nie raz słyszałeś, lub słyszalaś, że asertywność to „najtrudniejsza do rozwinięcia kompetencja komunikacyjna”. I choć brzmi to jak banał, przyjrzyjmy się temu dokładniej. 

Asertywność to nie tylko mówienie ‘nie”, to sposób budowania bezpośrednich i długotrwałych relacji. W swojej idealnej formie oznacza prosty, szczery sposób komunikacji, pozbawiony trudnych emocji.

1. Asertywność to nie agresja

Wielu osobom asertywność kojarzy się z bezwzględnym egzekwowaniem swoich praw, co może prowadzić do konfliktów. Tymczasem prawdziwa asertywność polega na umiejętnym balansowaniu między własnymi potrzebami a interesami innych. Podczas studiów oznacza to np. umiejętność poproszenia o przedłużenie terminu oddania pracy, ale z jednoczesnym uzasadnieniem i propozycją alternatywy, a w pracy – negocjowanie obowiązków bez podważania autorytetu przełożonego.

2. Jak mówić "nie" bez napięć?

Jednym z największych wyzwań jest odmawianie bez poczucia winy. Kluczowe jest formułowanie odmowy w sposób jasny, ale empatyczny. Zamiast mówić "Nie mam na to czasu", można powiedzieć "Teraz mam zbyt dużo obowiązków, jednak możemy poszukać innego terminu". Taki sposób komunikacji zmniejsza ryzyko nieporozumień i buduje pozytywne relacje.

3. Znaczenie kompromisu

Nie każdą sytuację da się rozwiązać zgodnie z własnymi oczekiwaniami, dlatego warto pamiętać o sztuce kompromisu.Na studiach może to oznaczać zgodę na współpracę przy projekcie z osobami o odmiennych poglądach, w pracy – elastyczność w podziale obowiązków w zespole. Szukanie "złotego środka" pokazuje dojrzałość i zdolność do współpracy.

4. Jak radzić sobie z krytyką?

Asertywność to nie tylko umiejętność wyrażania swoich potrzeb, ale także odpowiednie reagowanie na krytykę. Zamiast przyjmować uwagi jako atak, warto traktować je jako informację zwrotną i okazję do rozwoju. Odpowiedzi w stylu "Dziękuję za feedback, zastanowię się nad tym" pomagają zachować spokój i uniknąć eskalacji konfliktu.

5. Budowanie pewności siebie

Pewność siebie jest fundamentem asertywności. Warto pracować nad swoim sposobem mówienia – mówić wyraźnie, unikać przepraszających zwrotów, utrzymywać kontakt wzrokowy. Im bardziej świadomie będziemy podchodzić do swojej komunikacji, tym łatwiej będzie nam wyrażać swoje opinie i potrzeby.

6. Asertywność w praktyce – przykłady sytuacji

Aby lepiej zrozumieć, jak działa asertywność w realnych sytuacjach, warto przyjrzeć się kilku przykładom:

• Na studiach: Współlokator prosi o pożyczenie notatek na egzamin, ale obawiasz się, że ich nie odda na czas. Możesz powiedzieć: "Chętnie podzielę się notatkami, jednak wolę, żebyś skserował je od razu, bo ich potrzebuję do nauki".
• W pracy: Przełożony zleca Ci dodatkowe zadanie w ostatniej chwili. Możesz odpowiedzieć: "Chętnie pomogę, natomiast aby wykonać to dobrze, potrzebuję dodatkowego czasu. Czy możemy ustalić nowy termin?"
• W życiu codziennym: Znajomy namawia Cię do wyjścia, choć jesteś zmęczony. Możesz powiedzieć: "Z przyjemnością się spotkam, jednak dziś potrzebuję odpoczynku. Może umówimy się w innym terminie?"

7. Jak rozwijać asertywność?

Asertywność to umiejętność, którą można rozwijać poprzez:

• Ćwiczenie konkretnych zwrotów i technik komunikacyjnych,
• Świadome analizowanie swoich reakcji i emocji,
• Uczestnictwo w szkoleniach z zakresu komunikacji interpersonalnej,
• Praktykowanie asertywnego zachowania w codziennych sytuacjach.

Wbrew powszechnej opinii, nie można być „zbyt asertywnym”. To, co niektórzy nazywają „nadmierną asertywnością”, to tak naprawdę agresja – a to zupełnie coś innego. Asertywność nigdy nie oznacza wrogości czy dominacji nad innymi. Jeśli ktoś wyraża swoje zdanie w sposób napastliwy i nieprzyjemny, to nie jest asertywny – jest agresywny. Choć oba te pojęcia bywają mylone, różnią się diametralnie.

Prawdziwa asertywność to umiejętność, która pozwala komunikować się w sposób jasny, stanowczy i pełen szacunku – zarówno wobec siebie, jak i innych.